Milieubewust achter de schoolbanken met PEFC en FSC

 

Per jaar verdwijnt er wereldwijd nog zo’n 13 miljoen hectare natuurlijk bos. Een op drie van de gekapte bomen wordt verwerkt tot pulp voor het maken van papier. Alleen al in onze Brusselse scholen verbruiken we jaarlijks 250 miljoen vellen papier waarvan we slechts 5% langs beide zijden gebruiken. Wanneer we deze cijfers op een rijtje zien staan, beseffen we al een beetje beter hoe belangrijk het is om duurzaam met papier en hout om te gaan om de longen van onze aarde te beschermen.

Ondanks alle elektronische tools zoals computers, smartboards en e-readers (die trouwens ook een milieu impact hebben) hebben we op school ook nog steeds verschillende papier- en houtproducten nodig. Ons verbruik naar nul herleiden is niet mogelijk noch noodzakelijk, wat we wel gezamenlijk kunnen én moeten doen is het bewust omgaan met deze grondstoffen. Dit kan je doen door bijvoorbeeld elk papier aan beide zijden te gebruiken, voor gerecycleerd papier te kiezen én door met je Ticket EcoCheque papier- en houtvezel producten te kopen met een label voor gecertificeerd hout.

Dit keurmerk geeft je namelijk de garantie dat jouw aankopen afkomstig zijn uit duurzaam beheerde bossen. Maar wat wil die garantie nu juist zeggen? We spraken erover met Samuel Oldenhove van PEFC en Bart Holvoet van FSC, de twee bekendste keurmerken voor duurzaam bosbeheer.

Boscertificering voor bosvriendelijkheid

Zowel het Programme for the Endorsement of Forest Certification Schemes (PEFC) als het Forest Stewardship Council (FSC) zijn internationale, niet-gouvernementele milieuorganisaties zonder winstoogmerk. Het FSC bestaat met zijn oprichting in 1993 alleen iets langer dan het PEFC dat ontstond in 1999, maar beide ijveren ze voor een duurzaam, wereldwijd bosbeheer.

Maar wat is dat: duurzaam bosbeheer?

“Concreet promoot PEFC een bosbeheer dat milieuvriendelijk, sociaal gunstig en economisch leefbaar is”, legt Samuel Oldenhove van PEFC uit. “Het PEFC-label garandeert dus aan de consumenten dat het product dat ze kopen afkomstig is uit duurzaam beheerde bossen. De grondbeginselen van dit systeem zijn openheid voor dialoog, streven naar consensus, transparantie, periodieke beoordeling en voortdurende verbetering die rekening houdt met nationale en lokale specifieke kenmerken.”

“Duurzaam bosbeheer lijkt simpel, maar wat hierbij in de praktijk komt kijken is toch vaak iets complexer”, benadrukt ook Bart Holvoet van FSC. “In één woord zou ik zeggen dat het FSC-label bosvriendelijkheid garandeert. In iets meer woorden staat het FSC-label voor een ecologisch correct, sociaal verantwoord en economisch rendabel bosbeheer; Waarbij achter elk van deze elementen een waaier aan aspecten en vereisten schuilt.”

“Een bosbeheerder kan een FSC-certificaat behalen wanneer – via een onafhankelijke audit op het terrein – vastgesteld wordt dat het gevoerde bosbeheer de FSC-vereisten volgt”, zegt Holvoet. “In regio’s zoals bijvoorbeeld bij ons, waar het bosbeheer vaak al van hoge kwaliteit is, is de stap naar FSC-certificering vaak niet groot. Meestal volstaan dan enkele kleine maatregelen of aanpassingen. In andere delen van de wereld, zoals bijvoorbeeld in de tropen, kan het verschil tussen ‘business as usual’ en het door FSC gevraagde niveau wel groter zijn, waardoor ook de inspanning en aanpassingen groter zullen zijn. Het FSC-systeem is gebaseerd op regelmatige onafhankelijke audits en dat zowel op de bosvloer als op de werkvloer doorheen de verwerkende keten. Deze controles gebeuren minstens jaarlijks en hebben als doel eventuele tekortkomingen of fouten te identificeren.”

Ook bij het PEFC werken ze met een jaarlijkse audit voor bedrijven en bossen die hun label dragen. “Een onafhankelijke certificeerder komt jaarlijks langs in het bedrijf om te controleren of het bedrijf de juiste werkwijzen volgt. Het gaat hier dus zowel over bosuitbatingen als zagerijen, meubelmakers, houthandelaars en invoerders, papierfabrikanten, drukkers, …”, legt Oldenhove uit. “Deze bedrijven moeten een aantal procedures in gang zetten op zowel stock, boekhouding, als sociale en mensenrechten om hout of papier te mogen verhandelen onder het PEFC-label.”

Jong geleerd…

Door de opwarming van de aarde raken we wereldwijd langzaam maar zeker bewust van het belang van onze bossen. We beseffen dat de mens zonder bossen die zorgen voor gefilterde lucht en zuurstof verloren is en hierdoor is er een stijging in onze vraag naar duurzame producten. “In België werd recent een studie gedaan”, vertelt Oldenhove. “Men is van 40% duurzame materialen in 2012 naar 60% in 2016 gegaan. Dat is een sterke stijging. De doelstelling is natuurlijk dat 100% van het hout of de vezels gecertificeerd zijn en daarvoor zou 100% van het gebruikte materiaal duurzaam beheerd moeten worden. Andersom zou dit willen zeggen dat men er mee eens is dat bossen mogen verdwijnen of niet duurzaam beheerd mogen worden. Het lijkt duidelijk dat dit niet de juiste weg is, toch?”

We kunnen ons onmogelijk een wereld zonder bossen voorstellen en daarom is het noodzakelijk dat we niet alleen denken aan onszelf en ons eigen verbruik, maar ook aan de toekomstige generaties. Ook al hebben we water gevonden op Mars, er is (voorlopig) geen planeet B waar we naar kunnen verhuizen als we onze aarde hebben opgemaakt. Daarom is het dan ook cruciaal dat we de jeugd al zo vroeg bewust maken van het belang van onze bossen en een duurzaam beleid. “Jong geleerd is oud gedaan”, bevestigt ook Holvoet. “Een goed besef van wat onze bossen eigenlijk allemaal (gratis en voor niets) voor ons doen en ze met het nodige respect bekijken is hierin een van de vele voorbeelden. En kiezen voor bosproducten van verantwoorde herkomst is hiervan meteen een vertaling naar de praktijk.”

Wat JIJ kan doen (mét je Ticket EcoCheque)

Zoals we al eerder hebben aangegeven maken hout en papier een groot deel uit van ons dagdagelijkse leven, ook op school. Daarom is het belangrijk dat we de jeugd reeds achter de schoolbanken leren om deze grondstoffen op een verantwoorde manier te gebruiken.

“Het meest voor de hand liggende en makkelijkste antwoord is kiezen voor gecertificeerde producten, waarmee je alvast een verantwoorde herkomst uit duurzaam bosbeheer en/of gerecycleerd materiaal garandeert”, zegt Holvoet. “Maar een echt verantwoord gebruik gaat nog verder dan dit: spaarzaam omspringen met je materiaal en verspilling tegengaan zijn ook belangrijk, net als hergebruik. En last but not least: zorg er ook voor dat je goed recycleert, iets wat zeker voor papierproducten relevant is. Een papiervezel kan immers vlot tot 7 keer hergebruikt worden.”

Ook Oldenhove bevestigt dat duurzaam gebruik om meer draait dan letten op labels. “Het gaat niet alleen om papier of karton, maar alle voorwerpen en daden van het dagdagelijks leven in vraag stellen: heb ik dit wel echt nodig? Hoe lang ga ik het gebruiken voordat ik het weggooi? Is het duurzaam materiaal? Kan het anders en duurzamer? Iedereen heeft een rol te spelen om zowel de industrie als ieder individu aan te sporen op duurzame aankopen.”

We begrijpen dat er bij milieubewust omspringen meer komt kijken dan kiezen voor ecologische labels, maar dat schoolmateriaal moet op 1 september toch aanwezig zijn. Op welke producten kunnen we een PEFC- of FSC-label vinden?

“Notitieblokken, cursusblokken, kopieerpapier, millimeterpapier, kleurpapier, verdelers, potloden, post-its, agenda’s, kalenders, houten latten, USB-sticks, zelfklevende etiketten, indexkaarten, … de lijst van producten uit duurzaam beheerde bossen is eindeloos”, vertelt Oldenhove.

Niet alleen het aanbod, maar ook de aanbieders zijn talrijk. “Het gaat dan zowel om bekende merken van schoolproducten zoals Esselte, Atoma, Pelikan, Aurora, Stabilo, Post-it, … maar ook om huismerken van grotere winkelketens als Carrefour, Delhaize, Aldi, … Namen noemen is moeilijk, want ik ga er sowieso enkele vergeten”, geeft Holvoet toe (n.v.d.r. deze merkenlijst is zowel geldig voor het PEFC- als het FSC- label). “Het beste wat we kunnen doen is de tip geven om gewoonweg op het FSC- of PEFC-label te letten als je rondloopt in de winkel en op zoek gaat naar schoolgerief.” En vergeet zeker niet om aan de kassa te melden dat je dit allemaal graag met je Ticket EcoCheque wil betalen!

Meer info over duurzaam bosbeheer en de certificaten?

Surf naar: www.pefc.be ou www.fsc.be